De 16 reguloj al la Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko

Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko 2020 Bertilo Wennergren. Partizánske: E@I, 2020. Prezo 28.00 €. 

La papera eldono de la plej nova versio de La Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (PMEG) estos baldaŭ preta.

Tuj antaŭ aperigo de la nova PMEG, oni anoncis, ke la aŭtoro, Bertilo Wennergren, gajnis la Premion 2020 de Fondaĵo Antoni Grabowski pro siaj elstaraj kontribuoj al Esperantaj studoj, inter ili la kreado de PMEG. Per tiu ampleksa verko, kiu en Interreto troviĝas jam je la 15-a versio, Bertilo kreis novan gvidosignon por priskriba Esperanta gramatiko.

Kaj jen la ĉefa kvalito de PMEG. Ĝi povas esti tre utila kaj al novaj lernantoj de la lingvo kaj al spertuloj, precipe pro la uzo de simplaj, ne-fakaj vortoj kaj de abundaj ekzemploj kaj klarigoj pri ĉiuj aspektoj de la Esperanta gramatiko.

Tamen, kelkaj homoj demandas en la sociaj retoj, ĉu Esperanto bezonas tiel grandan, dikan gramatikon, se ĝi havas nur dek ses regulojn? Zamenhof mem diris pri tiuj reguloj, ke oni bezonas nur tridek minutojn por parkerigi ilin. Per 16 reguloj eblas lerni, kompreni kaj mastrumi la tutan gramatikon de la lingvo, ĉu ne?

Jes kaj ne. Jes, per la 16 reguloj oni certe povas kompreni, kiel la lingvo funkcias. Same, se ni lernus kiel funkcias skeleto, ni povus kompreni kiel moviĝas homo. Sed ni ne scius kian hararon tiu homo havus, kiajn okulojn, kian karakteron, kian pezon, kiajn ŝatojn kaj malŝatojn. 

Same, oni ne povus antaŭpensi ĉiujn eblajn lingvajn bezonojn kaj esprim-manierojn nur per la 16 reguloj. Oni ne povus antaŭvidi ĉiujn malfacilaĵojn de la lingvo, ĉiujn estontajn evoluojn, ĉiujn bonajn kaj sekvindajn ekzemplojn de parolado kaj skribado.

En La Unua Libro de Esperanto en 1887, Zamenhof prezentis la dek ses regulojn kaj naŭcent-radikan vortaron. Esperanto ja estas tiel esprim-kapabla, ke per tiuj naŭcent radikoj oni povas fari multe pli ol per naŭcent vortoj en alia lingvo. Per tiuj bazaj materialoj efektive eblis legi la mallongajn tekstojn, kiujn li aperigis en la libro, kaj homoj tuj komencis lerni la lingvon kaj skribi leterojn al li. La 16 reguloj donas ĉiujn bazajn gramatikajn regulojn de la lingvo, sed ili ne respondas pli malsimplajn demandojn, ekzemple pri la diferenco inter ‘de’ kaj ‘da’, aŭ problemajn kazojn de la uzo de ‘sia’. Bertilo diskutas tiajn demandojn en PMEG, kaj donas multajn utilajn ekzemplojn kaj citaĵojn el la verkoj de Zamenhof kaj aliaj postaj verkintoj.

La Esperanto de la Unua Libro estis kiel bela nova aŭto. Ĝi povis sekure kaj efike veturi. Zamenhof klare montris, kial ni bezonas internacian lingvon. Li eĉ donis al ni la ŝlosilon kaj montris, kiel lerta ŝoforo li mem estas. Tamen, li ne povis antaŭvidi ĉiun malsaman vojaĝon ĉien en la mondo kaj por ĉiam en la estonteco. Por tio, ni havas PMEG-on.

Maŭrico Giacometto (Rico)