La bovo en Brazilo

La suba artikolo estis verkita por la ĉina Jaro de la Bovo, laŭ peto de la Esperanto-Asocio de Tianjin.

Bovo estas forta kaj granda besto, kutime obeema kaj helpema al homoj, sed kiam bovo forkuras, neniu ĝin povas kapti, ĉar ĝi estas tre forta kaj danĝera. Multaj brazilaj kantoj kaj rakontoj temas pri bovoj, kiuj forkuris kaj kaŭzis grandan detruadon, dum aliaj laŭdas iliajn bonajn agojn, kiel ekzemple savi homon en danĝero.

Ankaŭ multaj brazilaj verkistoj uzis bovojn en siaj verkoj. Mi aparte ŝatas la rakonton "Babilado inter bovoj", de João Guimarães Rosa (kiu cetere estis esperantisto), en kiu du bovoj babilas pri alia bovo, kiu kleriĝis kaj komencis pensi antaŭ ol agi, ekzemple manĝi herbojn laŭ vojo kiu kondukas al rivero, por esti proksima al la akvo kiam ĝi sentos soifon. Tiu bovo mortis pro akcidento sur monto-flanko, kaj laŭ la nekleraj bovoj, tiu akcidento ne estus okazinta, se ĝi ne estus kleriĝinta. Per tiuj bovoj, Rosa brile bildigas la brazilan socion.

Populara en la tuta lando, bovo ludas gravan rolon en la brazila folkloro. Aparte interesa estas la kampara teatraĵo Bumba-meu-boi, kiu rilatas al rakonto pri la morto kaj renaskiĝo de bovo. Ĝi temas pri graveda virino, kiu volas manĝi langon de bovo. Ŝia edzo mortigas bovon por preni ĝian langon, kaj pro tio estas arestita laŭ ordono de la posedanto de la bovo. Finfine per la helpo de sorĉisto, li sukcesas renaskigi la bovon. 

En pluraj lokoj de Brazilo, tiu kampara teatraĵo evoluis al paradoj kaj alispecaj eventoj, en kiuj la bovo ludas la ĉefan rolon. Ofte estas pluraj grupoj kiuj konkuras. Tiuj festoj ligiĝas al pluraj tradicioj, kiuj devenas el Eŭropo, Afriko kaj indiĝenaj popoloj de Brazilo. La tradicia festo de Bumba-meu-boi de la brazila ŝtato Maranhão estas unu el la plej popularaj kaj estas rekonata de Unesko, kiu konsideras ĝin Kultura Heredaĵo de la Homaro.

En la urbo Parintins de la subŝtato Amazono, tiu tradicio evoluis al tre grava evento: la Folklora Festivalo de Parintins, kiu okazas ekde 1965 kaj estas unu el la ĉefaj folkloraj eventoj en la lando. Tiu festivalo komenciĝis kiel danc-festivalo por kolekti monon por konstrui preĝejon. En la posta jaro oni invitis du grupojn, Bovo Garantido kaj Bovo Caprichoso, sin prezenti en la festo. Tiuj grupoj, fonditaj komence de la 20-a jarcento, konkuras inter si. Ambaŭ el la du grupoj estas reprezentata de sia bovo, kaj ĉiujare ili konkuras por ricevi la premion.

Nuntempe la festivalo de Parintins similas al la fama karnavalo de Rio-de-Ĵanejro. En ambaŭ festivaloj grupoj konkuras per muziko, kostumoj, dancoj ktp por ricevi premion. Sed en Parintins la konkuro okazas en speciala loko, nomita bumbodromo. Oni ludas tradician lokan muzikon, kaj la dancoj kaj kantoj rilatas al tradiciaj rakontoj de Amazonio. Aparte grava parto de la konkuro estas la momento, kiam oni rakontas la fabelon, kiu donis sian nomon al la festivalo. Laŭ la loka versio, la posedanto de la bovo alvokas kuracistojn por revivigi ĝin, sed ili ne sukcesas. Finfine, la bovo estas revivigita de indiĝena sorĉisto. 

Rafael Henrique Zerbetto