Eblas aŭskulti ĉi tiun artikolon, kiun voĉlegis Anna Löwenstein.
Tiu viruso estas la sola afero pri kiu ni ĉiuj parolas kaj pensas de semajnoj.
.png.25ecd91ab57710a268b3198c38b11291.png)
Sed kiel ni nomu ĝin en Esperanto? La medicinistoj preferas la terminon koronaviruso, ĉar tio estas ĝia internacia teknika nomo, uzata en multaj lingvoj kun la sama formo (tamen laŭ la aparta skribsistemo de la koncerna lingvo). Fakte ekzistas multaj specoj de viruso, ekzemple enteroviruso, rinoviruso, rotaviruso kaj aliaj. La viruso, kiu nun kaŭzas la tutmondan epidemion, apartenas al la familio de la koronavirusoj, sed ekzistas multaj aliaj specoj de koronaviruso, kiuj povas kaŭzi ankaŭ nur simplan malvarmumon.
Se vi volas uzi tiun teknikan terminon, notu, ke koronaviruso estas unu vorto. La unua parto korona- aspektas kiel adjektivo, sed fakte ĝi estas parto de la radiko. La vorto estas nedividebla.
Intertempe, tamen, la esperantistoj, kiuj plejparte ne estas medicinistoj, diskutas kiel nomi tiun viruson en Esperanto. Corona estas la latina vorto por “krono” (la kapvesto portata de reĝo aŭ reĝino), do multaj esperantistoj nomas ĝin kron-viruso.
En Esperanto ekzistas ankaŭ la vorto korono. Ĝi rilatas al la ekstera parto de la atmosfero, kiu ĉirkaŭas la sunon, kvankam normale eblas vidi ĝin nur dum eklipso. Fakte ankaŭ tiu vorto korono venas de la sama latina vorto corona, ĉar ĝi ĉirkaŭas la sunon kiel krono. En pluraj eŭropaj lingvoj “krono” kaj “korono” estas la sama vorto, ekzemple en la itala, hispana, franca, pola kaj aliaj.
Foto: Wikipedia/Luc Viatour CC BY-SA 3.0
La membroj de la Akademio de Esperanto diskutis, kiel nomi tiun viruson en Esperanto. La plejmulto estis egale dividita inter kron-viruso kaj koron-viruso. (La malgranda grupo de medicinistoj, aliflanke, preferis la teknikan terminon koronaviruso.) Finfine, do, la Akademio ne rekomendis unu el la du formoj, sed anoncis, ke ambaŭ estas uzeblaj. Nur post iom da tempo ni ekscios, kiu el la du formoj estas preferata de la plejmulto de la esperantistoj.
Ofte okazas, precipe rilate al sciencaj aferoj, ke por la sama afero ekzistas popola nomo kaj scienca nomo, ekzemple salo nomiĝas ankaŭ natria klorido (NaCl), kaj la floreto miozoto nomiĝas ankaŭ neforgesumino (ne-forgesu-min-o).
Ankaŭ tiu viruso, pri kiu oni nuntempe paroladas en ĉiu gazeto, ricevas sian popol-nomon en Esperanto, eĉ se ni ankoraŭ ne decidiĝis inter la du formoj. Kiam la krizo finiĝos, kaj ni ĉiuj rajtos reiri al nia normala vivo, ni ne plu bezonos tiun vorton, kiu rilatas al nuntempa aktualaĵo. Tiam la sciencistoj denove povos paroli inter si pri la koronaviruso, uzante sian preferatan sciencan terminon.
Anna Löwenstein
Redaktite de Anna
-
5
-
4
-
2
Anna Löwenstein estas redaktoro de uea.facila, kaj ankaŭ verkinto de du romanoj en Esperanto. Ŝi estas brita, kaj loĝas en Londono.
- adjektivo: vorto, kiu finiĝas per -a en Esperanto, kiu montras econ aŭ kvaliton, ekzemple “granda”, “bona”.
- akademio: asocio de verkistoj, artistoj, sciencistoj aŭ simile, kiuj renkontiĝas por interŝanĝi ideojn kaj, se necese, fari rekomendojn pri la propra scio-kampo.
- aktuala: nuntempa.
- atmosfero: gasa nubo ĉirkaŭanta la Teron, stelon aŭ alian ĉielan korpon.
- eklipso: okazo, kiam la luno parte aŭ tute kaŝas la sunon, aŭ kiam la Tero pasas inter la suno kaj la luno, tiel ke la suno ne lumigas la lunon.
- epidemio: malsano, kiu facile moviĝas de unu homo al alia kaj samtempe atakas multajn homojn en la sama regiono.
- krizo: grava danĝera periodo; subita kaj tre malbona ŝanĝiĝo en situacio.
- latina (lingvo): la lingvo parolata de la Romanoj antaŭ multaj jarcentoj, la antaŭulo de la modernaj itala, hispana kaj franca lingvoj inter aliaj, kaj ankoraŭ nun uzata por krei sciencajn vortojn.
- malvarmumo: negrava kaj tre ofta malsaneto de la spir-sistemo, pli ofta dum malvarma vetero.
- medicino: scienco pri sano, malsano kaj kuracado.
- termino: bone difinita vorto de iu fako aŭ scienco.
-
viruso: treege malgranda kaj nevidebla portanto de malsano.
Rekomendataj komentoj
Aliĝu al la diskutado!
Eblas afiŝi nun kaj registriĝi poste. Se vi jam havas konton, ensalutu nun por afiŝi uzante ĝin.