Eŭro aĝas 25 jarojn

Eŭro, la ĉefa mon-unuo de Eŭropa Unio, naskiĝis la 1-an de januaro 1999. Tiam dek unu landoj forlasis la proprajn monunuojn por enkonduki la eŭron. Hodiaŭ ĝi estas la monunuo de preskaŭ 350 milionoj da eŭropanoj loĝantaj en 20 landoj. Post la usona dolaro la eŭro estas la dua plej grava monunuo en la internacia mon-sistemo.

Kvankam la eŭro estas nun konsiderata sukceso, kiam oni unue proponis krei ĝin, multaj kontraŭis. Inter tiuj estis famaj ekonomiistoj kaj respektataj politikistoj. Ekzistis bonaj ekonomiaj kaj politikaj kialoj por enkonduki komunan monon, sed estas certe, ke ekzistis ankaŭ grandaj danĝeroj ligitaj al tia salto en la nekonaton. Do kial fari tion?

La ideo pri eŭropa unuiĝo evoluis post la Dua Mondmilito, kun la celo kunigi ŝtatojn, kiuj intermilitis de jarcentoj. Tiu unuiĝo celis malhelpi novan militon. La komunumo de eŭropaj ŝtatoj iom post iom kreskis kaj aldonis novajn membrojn. De 1993 ĝi nomiĝas Eŭropa Unio (EU).

Kial en 1999 pluraj membroj-ŝtatoj de EU elektis transdoni al supernacia organizaĵo sian rajton decidi mem pri sia financa politiko? Per tia plia integriĝo ili intencis igi sian union porĉiama. Tiel ankaŭ la paco estu tia. Ĉu la pasintaj 25 jaroj pravigas tiun elekton? 

Dum la lasta kvaron-jarcento Eŭropa Unio travivis multajn krizojn. Unue okazis la ekonomia krizo de 2008, kiu kaŭzis tutmondan malriĉiĝon. Sekve de la krizo de 2008 estis la eŭropa krizo pri ŝtat-ŝuldoj en 2010. Tiam la mona unio estus povinta disfali, ĉar la membroŝtatoj ne sukcesis sufiĉe forte kaj rapide fari la decidojn taŭgajn por plifortigi la eŭro-areon. Unu homo savis ĝin kaj restos fama pro tio. Mario Draghi, la tiama prezidanto de la Eŭropa Centra Banko (ECB), anoncis meze de 2012, ke li faros ĉion necesan por konservi la eŭron. Tio signifis, ke la ECB pretas aĉeti la ŝuldojn de siaj membroŝtatoj. La financaj merkatoj aŭdis la mesaĝon kaj la krizo finiĝis.

Aliaj krizoj estis la alveno de granda kvanto da rifuĝintoj en 2015, la eliro de Britio el Eŭropa Unio, la pandemio ekde 2020, kaj la milito en Ukrainio ekde 2022. Ĉiu el tiuj okazaĵoj estus povinta malkunigi Eŭropan Union, sed ĉiufoje la organizaĵo supervivis. Ne rekte pro la komuna monunuo, sed pro la alta nivelo de kunlaborado inter la EU-membroŝtatoj, eblis trovi solvon. Kaj tia alta nivelo de integriĝo ŝuldiĝis parte al la eŭropa monunuo.

Tamen ne ĉio estas perfekta pri la eŭro. Ĝi estas kiel domo konstruata de jaroj sed ne tute finkonstruita. Kvankam estas nur unu mona politiko en la eŭro-areo, estas 20 malsamaj buĝetaj politikoj. Tia interna kontraŭdiro ne povos daŭri senfine. Se buĝeta unio ne estos aldonita al la nuna mona unio, la eŭro ne supervivos plian kvaron-jarcenton.

Laurent Ramette